Rehabilitacja w osteoporozie w Gabinecie Rehabilitacyjnym Fizjo Effect w Rzeszowie. Osteoporoza to stan chorobowy polegający na stale postępującym ubytku masy kostnej. Dla uproszczenia, mówi się o niej jako chorobie doprowadzającej do „rzeszotnienia” kości czyli stanu kiedy kość wygląda niczym sito. Finalnie struktura przestrzenna kości zostaje osłabiona, przez co znacznie zwiększa się jej podatność na złamania. Przez długi czas osteoporoza nie przynosi żadnych objawów, ale dyskretnie i niepostrzeżenie „robi swoje”. Właśnie z tego powodu zyskała miano „cichego zabójcy” kości. Bez wcześniejszych badań profilaktycznych jak np. badanie densometryczne (mierzące gęstość kości), o jej obecności dowiadujemy się przeważnie przy nieoczekiwanym – najczęściej towarzyszącemu niewielkiemu urazowi – złamaniu. Standardowo złamania osteoporotyczne dotykają kręgosłup i kości długie (przedramienia i szyjki kości udowej), ale mogą pojawić się także i w innych lokalizacjach.
Pierwszymi sygnałami świadczącymi o osteoporozie są: obciążeniowe bóle kończyn kości długich. Wymienić tu należy bóle kręgosłupa, pojawienie się nadmiernej kifozy piersiowej (tzw. „wdowi garb”), obniżenie wzrostu, wystąpienie pierwszych złamań towarzyszących niewielkim urazom, w tym złamania kompresyjne kręgów. Założyć również należy, że u kobiet w okresie menopauzy i mężczyzn po 65 roku życia jest ona niemal standardem.
Sprzymierzeńcem osteoporozy jest: niedożywienie lub zła dieta (niedobór wapnia i witaminy D); sięganie po używki (tytoń i alkohol), stosowanie sterydów, leków przeciwpadaczkowych czy zmniejszających krzepliwość, niska aktywność fizyczna i niewielka ekspozycja na światło słoneczne. Zwłaszcza ten ostatni czynnik – światło słoneczne – jest w stanie sprawić, że nasza skóra syntetyzuje nawet do 90% dziennego zapotrzebowania na witaminę D. Z kolei witamina ta niezbędna jest do utrzymania prawidłowego poziomu wapnia w organizmie. Oba te składniki razem są warunkiem skutecznego leczenia lub zapobiegania osteoporozy. Warto zatem zadbać nie tylko o samą dietę ale i suplementację wapnia i wspomnianej witaminy D.
Wydaje się niewiarygodnym ale osteoporoza jest odpowiedzialna za znaczny odsetek zgonów w krajach rozwiniętych. Może nie tyle sama osteoporoza, co towarzyszące jej powikłania. Musimy mieć świadomość, że kość trawiona osteoporozą, w zależności od stanu jej zaawansowania, ma spore problemy ze zrastaniem, stąd okres unieruchomienia pacjenta z tego powodu często nie ma końca. Czas ewentualnego powrotu do zdrowia znacznie się wydłuża. Pojawiają się wówczas powikłania w postaci: zaników mięśniowych, niedokrwienia i dystrofii, odleżyn, podatności na zakażenia, zatorowości płucnej. Leczenie wymaga niejednokrotnie długiego pobytu w szpitalu, zaangażowania i pomocy bliskich.
W profilaktyce osteoporozy czy postępowaniu rehabilitacyjnym bardzo istotną rolę odgrywa aktywność fizyczna. Ruch i dobrane ćwiczenia działają wzmacniająco na całe ciało, w tym również na szkielet. Przy tym, w trakcie ćwiczeń, nie należy unikać obciążenia, gdyż ćwiczenia z obciążeniem stymulują gęstość kości. Dlatego wskazane jest ich dociążanie jednakże w sposób przemyślany.
Rehabilitacja w osteoporozie ma na celu: zniesienie pojawiającego się bólu; przywrócenie prawidłowej postawy ciała; odtworzenie utraconej siły mięśniowej; odzyskanie możliwie największego zakresu ruchu w unieruchomionej kończynie lub kręgosłupie; zatrzymanie ubytku tkanki kostnej; powrót do utraconej sprawności i codziennej aktywności.
W procesie rehabilitacji przy osteoporozie należy uwzględnić możliwości pacjenta, jego upodobania czy stan zaawansowania choroby, gdyż nie każda z proponowanych form jest w postępowaniu wskazana. Przy osteoporotycznych deficytach kręgosłupa niewskazane będą np.: skłony, skręty, podskoki. Warto uwzględnić za to poprawę ergonomii czynności dnia codziennego.
Rehabilitacja w osteoporozie winna uwzględniać ćwiczenia oporowe (bardzo dobre efekty przynoszą ćwiczenia w wodzie – z przyborem i bez), ćwiczenia czynne w odciążeniu, wzmacniające ćwiczenia izometryczne (polegające na napinaniu mięśnia bez zmiany jego długości), ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia mięśni posturalnych i korektę sylwetki wraz z nauką prawidłowej postawy.
Pomocne będą również zabiegi fizykalne jak: elektroterapia, fango (zabiegi z błota bogatego w składniki mineralne i odżywcze), masaże wodne i, wbrew obiegowej opinii, masaż. Wokół tego ostatniego narosło szereg negatywnych uprzedzeń, jakoby nie był przy osteoporozie wskazany. Wręcz przeciwnie. Masaż leczniczy, prowadzony w sposób przemyślany, poprawia krążenie i ogólnie sprzyja leczeniu osteoporozy.
Odpowiednim postępowaniem rehabilitacyjnym w osteoporozie można w miarę skutecznie zapobiegać złamaniom kości i stosunkowo długo utrzymać sprawność układu ruchu. Nasze kości zaprogramowane są do codziennych obciążeń. Dlatego zmiana nawyków i przejście na siedzący tryb życia – powoduje trudno odwracalne zmiany w tkance kostnej. Jej ubytki, zmiany w gęstości, osłabienie i zwiększoną podatność na złamania.
Zmieniając styl życia na aktywny, nawet na etapie dorosłości, można zmniejszyć utratę tkanki kostnej do 30%, a to naprawdę sporo! Pamiętając jednocześnie, że osteoporoza pierwotna, związana ze starzeniem organizmu, jest niemożliwa do całkowitego wyleczenia. Jej postępowanie można w znacznym stopniu opóźnić i wyhamować. Przełoży się to na bezpieczną starość i potrzebny na tym etapie komfort życia.
Jeżeli chcesz potrzebujesz pomocy fizjoterapeuty dla pacjentów po złamaniach, seniorów z osteoporozą, rehabilitacji dla osób starszych zapraszam do KONTAKTU.
Fizjoterapeuta Rzeszów