Rehabilitacja – kolana biegacza / leczenie kolana biegacza
Kolano biegacza to nieoficjalna nazwa zespołu rzepkowo – udowego lub inaczej chondromalacji (rozmiękania lub pękania) rzepki. Inaczej, to dolegliwości bólowe przedniego przedziału stawu kolanowego, który tworzy staw rzepkowo-udowy z kością udową.
Zwykle jest ono następstwem zmian przeciążeniowych kolana na skutek regularnej i często forsownej aktywności fizycznej. Głównie dotyka ono osoby regularnie uprawiające biegi długodystansowe, łyżwiarstwo, kolarstwo, piłkę nożną, narciarstwo, fitness, podnoszenie ciężarów, aerobik czy squasha. Ale jak pokazują przypadki, coraz częściej przypadłość tą spotyka się u kobiet regularnie chodzących na wysokim obcasie. Występują również u osób siedzących długo w jednej pozycji ze zgiętym kolanem i generalnie u pacjentów z nadwagą. Wreszcie, kontuzja ta może być następstwem efektu zespołu pasma biodrowo-piszczelowego.
Kolano biegacza nie pojawia się nagle. Przeważnie daje znać o sobie stopniowo, jako kumulacja przeciążeń i konsekwencja osłabienia mięśni przy jednoczesnym braku odpowiedniej równowagi mięśniowej. W niektórych przypadkach bóle tego typu spowodowane są wcześniejszym urazem. Jeśli dokuczliwość nie ustępuje po odpoczynku, należy zgłosić się do ortopedy, aby zasięgnąć profesjonalnej opinii.
Dodatkowymi komponentami „wspomagającymi” przeciążenie kolana, a tym samym pojawienie się tej kontuzji mogą być: zaburzenie produkcji mazi stawowej. Zaburzenia w produkcji mazi zmniejszającej siłę tarcia powierzchni stawowych, bóle wzrostowe w okresie dojrzewania na skutek zmian hormonalnych. Wymienić należy również przykurcze mięśniowe zwiększające siły nacisku na powierzchnie stawowe, rzadziej patologiczne zmiany w morfologii rzepki.
Głównym objawem kolana biegacza jest tępy i rozlany ból występujący w okolicach rzepki – od przodu i po jej bokach. Nasila się on w czasie aktywności fizycznej lub długiego przebywania w pozycji siedzącej ze zgiętym kolanem. Co więcej, dolegliwości bólowe mogą pojawić się również podczas wchodzenia po schodach i nasilać podczas badania palpacyjnego przez lekarza. Wraz z doznaniami bólowymi nierzadko pojawiają się trzeszczenia w kolanie, charakterystyczne kliknięcia, chrobotania, strzykania, zgrzytanie powierzchni stawowych. Czasem też uczucie blokady kolana. Towarzyszyć im może opuchlizna stawu, osłabienie kolana i jego „uciekanie”.
Terapię kolana biegacza powinna poprzedzać wnikliwa diagnoza oparta na wywiadzie i badaniu fizykalnym. Najczęściej, w celu potwierdzenia, diagnozy zleca się jeszcze dodatkowe, zaawansowane badania obrazowe. jest to m.in.: rezonans magnetyczny, który daje wgląd w stan wszystkich elementów stawu kolanowego.
Rehabilitacja kolana biegacza uzależniona jest od głębokości kontuzji i zmian jakie do czasu jej wdrożenia już nastąpiły. Trzeba przy tym wiedzieć, że kolano biegacza nie jest dolegliwością łatwą w prowadzeniu. Kuracja zwykle trwa długo. Sześc miesięcy to niemal standard. Wskazana jest przy tym rezygnacja z tego rodzaju aktywności, który najprawdopodobniej przyczynił się do powstania kontuzji.
Rehabilitacja kolana biegacza powinna obejmować odstawienie forsownych ćwiczeń i odciążenie chorej kończyny. Czasem niezbędne jest zastosowanie dobranego stabilizatora stawu kolanowego. Ogranicza on zakres ruchu w stawie i stabilizuje rzepkę ustawiając ją w pożądanym położeniu. Zaleca się również leczenie farmakologiczne w postaci leków przeciwzapalnych, przeciwbólowych i suplementów regenerujących chrząstkę (kwas hialuronowy, glukozamina, kolagen, nienasycone kwasy tłuszczowe).
Mimo, że w rehabilitacji kolana biegacza ruch zostaje ograniczony to leczenie ruchem jest jak najbardziej zasadne. Pacjent w ramach terapii, pod okiem prowadzącego specjalisty, wykonuje ćwiczenia rozciągające. Ćwiczenia rozciągające np. mięsień czworogłowy uda, rozciągające zginacze stawu kolanowego i ćwiczenia izometryczne wzmacniające mięśnie. W miarę postępów leczenia, stopniowo, wprowadzane są ćwiczenia oporowe. Ich zadaniem jest poprawa stabilizacji stawu kolanowego, poprawa czucia głębokiego (tzw. propriocepcji) i uelastycznienie tkanek miękkich. W postępowaniu rehabilitacyjnym doskonale się sprawdza prowadzenie pacjenta metodą PNF. Metoda ta uczy kontroli ruchu zwiększając równocześnie jego zakres, to również poprawia dynamikę.
Nie bez znaczenia w leczeniu kolana biegacza, są zabiegi fizykalne. Łagodzą one bóle i są w stanie przebudować strukturę stawu kolanowego. Bardzo często korzysta się przy tym z zabiegów ultradźwiękami, elektroterapii, magnetoterapii, leczenia zimnem (krioterapii), jonoforezy (wprowadzania leku przy pomocy pola elektrycznego), laseroterapii czy leczniczych plastrów – kinesiotapingu. Pacjenci otrzymują również skierowanie na masaże. W wyjątkowych przypadkach, proponuje się zabieg z osocza bogatopłytkowego, pozyskiwanego z własnej krwi pacjenta. Zabieg, choć nie tani, cechuje się bardzo dobrymi właściwościami regeneracyjnymi i jest całkowicie bezpieczny.
Leczenie Kontuzji Sportowych
Wreszcie, w leczeniu kolana biegacza, coraz częściej korzysta się z artroskopii. Jest to zabieg inwazyjny jednakże obarczony niskim stopniem ryzyka. W trakcie zabiegu wygładza się uszkodzone powierzchnie chrzęstne stawu rzepkowo-udowego, przecina się tkanki miękkie odpowiadające za ściąganie rzepki do boku lub przesuwa się przyczep rzepki w stronę przyśrodkową.
Bez względu jakie postępowanie zostanie wdrożone, leczenie kolana biegacza nie kończy się z chwilą finalizacji rehabilitacji. Zadaniem pacjenta będzie bowiem utrzymywanie sprawności fizycznej na zalecanym poziomie, tak by nie dopuścić do kolejnych powtórnych przeciążeń i nawrotu kontuzji.
Fizjoterapeuta Rzeszów