Zespół cieśni podbarkowej (zespół ciasnoty podbarkowej) lub inaczej konflikt podbarkowy to jedna z częstszych przypadłości dotykających staw barkowy. Jej istotą jest przede wszystkim tzw. patologia przeciążeniowa mięśnia nadgrzebieniowego w wyniku sumujących się mikrourazów lub zaburzenie równowagi między działaniem mięśnia naramiennego, a stożkiem rotatorów. Przy czym, uszkodzenie stożka rotatorów, w większości wypadków, wynika z przedwczesnego zużycia i dotyczy ludzi w średnim i starszym wieku. Budowa anatomiczna stawu wprawdzie daje spory zakres ruchomości, ale z tego też względu stanowi spore ryzyko dla kontuzji i uszkodzeń.
Najczęstszym objawem ciasnoty podbarkowej pozostaje ból. Ból okolicy ramienia, który daje już o sobie znać przy próbie uniesienia kończyny powyżej linii barków. Zwykle dotyczy on osób po 40. roku życia i osób wykonujących zawodowo dużo ruchów nad głową (np. malarze, budowlańcy) lub sportowców, których dyscypliny wymagają forsownej pracy kończyny górnej, np.: siatkarze, pływacy, miotacze, tenisiści, badmintoniści, piłkarze ręczni, kajakarze.
Z czasem dolegliwości bólowe mogą pojawić się u pacjentów nie tylko podczas wykonywania czynności codziennych (podnoszenie, sięganie) ale również i podczas snu. Objawy, początkowo bywają łagodne, przez co pacjenci bagatelizują je i nie zgłaszają się do lekarza. Z czasem zmiany się pogłębiają, stopniowo przyczyniając się do zmniejszenia siły i ruchomości kończyny. Trudności zaczynają sprawiać zwykłe czynności jak: wieszanie, zapinanie guzików, zasuwanie zamka, czesanie włosów, sięganie po przedmioty położone powyżej poziomu głowy, sięganie za plecy choćby podczas zapinania biustonosza. Stopniowo, w znaczny sposób, obniża się jakość życia chorego. Dodatkowo, ból czynnościowy powoduje miejscowy obrzęk i tkliwość w przedniej i bocznej części barku. Z czasem pojawia się także sztywność ramienia przy próbie jego uniesienia.
Przypadłość można zdiagnozować na przykładzie występujących objawów i standardowych badań jak: RTG (pokazuje zmiany w obrębie stożka rotatorów); badaniu USG (uwidacznia zapalenie kaletki podbarkowej, zwapnienia, uszkodzenie ścięgien mięśni stożka rotatorów lub ich pogrubienie, zmniejszenie przestrzeni podbarkowej) i najbardziej szczegółowego badania rezonansem magnetycznym (daje ono szczegółowe informacje o strukturach przestrzeni podbarkowej).
Leczenie ciasnoty podbarkowej ma na celu zmniejszenie bólu, poprawę ruchomości stawu ramienno – łopatkowego, rozluźnienie i wzmocnienie mięśnia stożka rotatorów i ogólnie – przywrócenie sprawności. Jednakże każdy przypadek musi być rozpatrywany indywidualnie biorąc przy tym pod uwagę: wiek pacjenta, rodzaj wykonywanych czynności, poziom aktywności czy ogólny stan zdrowia. W większości przypadków, u sporej grupy pacjentów do całkowitego ustąpienia dolegliwości wystarczy leczenie zachowawcze, bez potrzeby zabiegu chirurgicznego.
Leczenie ciasnoty podbarkowej można podzielić na dwa etapy. Pierwszy z nich to okres ostry. W tym czasie leczenie zwykle ukierunkowane jest na zniwelowanie bólu i opanowanie stanu zapalnego. Stosuje się wówczas odciążenie kończyny (na temblaku lub ortezie), podaje doustnie NPLZ-ty (niesteroidowe leki przeciwzapalne, np.: ibuprofen czy naproksen) i sięga po techniki manualne. W tym czasie pacjent powinien korzystać z okładów schładzających wrażliwe miejsca i unikać ruchów w zakresie sprawiającym ból. Zalecany jest odpoczynek i całkowita zmiana dotychczasowej aktywności z unikaniem czynności wymagających unoszenia ramion powyżej głowy. Jeżeli odpoczynek, leki i fizjoterapia nie są w stanie uśmierzyć bólu, pomocnymi mogą okazać się podane iniekcyjnie środki znieczulających i sterydy (tzw. blokady).
Kolejny etap – przewlekły – zwykle obejmuje usprawnianie i przywracanie powstałych w wyniku bólu i ograniczenia ruchowego, dysfunkcji stawu barkowego. W tym czasie fizjoterapeuta stara się przywrócić prawidłowy zakresu ruchomości w stawie ramiennym. Na tym etapie pomocne są ćwiczenia rozciągające, gdyż w znaczny sposób przyczyniają się one do poprawy zakresu ruchomości. W miarę ustępowania bólu wprowadza się ćwiczenia mające na celu wzmocnienie siły mięśni pierścienia rotatorów.
Istotnym uzupełnieniem stadium rehabilitacyjnego jest edukacja pacjenta pod kątem ergonomii pracy lub techniki uprawianych sportów. Jej celem jest wyeliminowanie czynników sprzyjających przeciążaniu. Zwykle tego typu postępowanie przynosi pozytywne rezultaty. Jednakże, jeżeli w jego trakcie dolegliwości nie ustępują w ciągu 6 – 16 miesięcy, to w takich przypadkach niezbędny będzie zabieg operacyjny. Zwykle jest to standardowa artroskopia.
Fizjoterapeuta Rzeszów