Zdrowy kręgosłup i profilaktyka kręgosłupa. Nie ma chyba osoby, która by nie słyszała o bólach kręgosłupa lub kłopotach jakie potrafi sprawić kręgosłup dysfunkcyjny. Cóż zatem zrobić aby nas to nie dotknęło? A jeżeli już takich „przyjemności” doświadczyliśmy, co zrobić aby nie przeżyć kolejnego ich nawrotu?
Pomijając defekty i anomalie w budowie, najczęściej kłopotów ze strony kręgosłupa należy upatrywać w naszym stylu życia. Stale zaniedbywany i przeciążany kręgosłup, dopiero gdy da znać o sobie, zaczyna być przez nas traktowany z należytą estymą. Jednak wówczas jest to działanie trochę spóźnione. A wielu z tych sytuacji można by uniknąć gdybyśmy w porę, odpowiednio wcześniej o nim pomyśleli. Jest on tak istotną częścią naszego ciała, że jego sprawność i kondycja determinuje nasze prawidłowe funkcjonowanie.
Zdrowy kręgosłup spełnia szereg zadań. Stanowi podporę odpowiadając za całą statykę i równowagę ciała. Zapobiega przechyłom, przesuwom, obrotom oraz chwiejności. Poszczególne jego elementy (m. in. krążki międzykręgowe) biorą na siebie amortyzację podczas chodu, skoków, biegu. Pełni rolę ochronną dla tak wrażliwej struktury jak rdzeń kręgowy i wszystkich jego korzeni i zwojów. Tworzy platformę dla przyczepu licznych mięśni posturalnych i mięśni odpowiadających za motorykę. Wreszcie, jest także magazynem wapnia i odgrywa sporą rolę w produkcji krwi.
Niestety, życie pokazuje, że poprzez mało aktywny i niehigieniczny tryb życia sami przyczyniamy się do kłopotów kręgosłupa. A wystarczy tak niewiele. Kluczem do jego sprawności i funkcjonalności staje się wdrożenie systematycznej aktywności fizycznej gdyż bezruch sprzyja niekorzystnym napięciom mięśniowym, a przez nie pojawiającym się bólom. Wbrew pozorom, pozycja siedząca jest dla naszego kręgosłupa najgorszą z możliwych. Długo utrzymywana przyczynia się do znoszenia naturalnych krzywizn, osłabienia mięśni brzucha i pleców i utrwalania wad postawy. Dodatkowo poprzez brak ruchu mięśnie tracą swoją elastyczność i przestają w sposób prawidłowy kręgosłup utrzymywać.
Zwykle, przy siedzącym trybie życia z czasem pojawia się nadwaga, a ta sprawia, że na kręgosłup zaczyna działać znacznie większy nacisk, czego następstwem są wszelkie dolegliwości, głównie dolnego odcinka, z „osławioną” dyskopatią (przemieszczaniem dysków i uciskiem przez nie struktur rdzenia kręgowego), rwą kulszową, udową lub kręgozmykiem włącznie. Ponadto, oprócz silnego bólu, zaczynają dawać o sobie problemy z poruszaniem, aż do całkowitej utraty mobilności. Taki stan prowadzi do zwyrodnień kręgosłupa – jego zużycia, w którym procesy destrukcji w segmentach motorycznych kręgów zaczynają brać górę nad mechanizmami regeneracji. Efektem postępujących zmian degeneracyjnych jest często przepuklina międzykręgowa, zapalenie korzonków nerwowych i wiele innych powikłań ze zmianami trofiki krążka międzykręgowego włącznie (jej konsekwencją m. in. jest spłaszczenie jądra miażdżystego, zmuszonego przyjmować coraz większe obciążenia).
Przeważnie w pierwszym, ostrym, okresie bólowym pacjenci sięgają po środki farmakologiczne. Głównie niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), w postaci tabletek lub zastrzyków, zadaniem których jest zmniejszenie bólu i zapalenia. Przy uporczywych bólach niezbędną może okazać się tzw. blokada zewnątrzoponowa polegająca na wprowadzeniu środków znieczulających i hormonalnych do przestrzeni między oponą twardą, a okostną pokrywającą kręgi.
Niestety, leczenie farmakologiczne zwyrodnienia i zmian bólowych kręgosłupa nie rozwiązuje problemów. Potrzebna jest planowana rehabilitacja. Daje ona wymierne korzyści. A korzyści z tego rodzaju postępowania wynikają głównie z wyrównania napięć mięśniowych, wzmocnienia mięśni, uwolnienia przepływu krwi i przewodzenia nerwowego, cyrkulacji limfy i odpływu żylnego czy poprawy stabilności. O szczegółach rehabilitacji zawsze decyduje fizjoterapeuta dobierając postępowanie do indywidualnego przypadku pacjenta.
Abstrahując od samej rehabilitacji warto pomyśleć także na zmianą trybu życia i dotychczasowych przyzwyczajeń. By zachować zdrowy kręgosłup i cieszyć się jego sprawnością jak najdłużej należy: wprowadzić odpowiednią dietę wraz z suplementacją; zredukować wagę ciała i unikać przeciążania; zwiększyć aktywność ruchową; wdrożyć ćwiczenia mobilizacyjne kręgosłupa i ćwiczenia rozciągające; wzmocnić zarówno mięśnie pleców, pośladków i brzucha; zrezygnować z obuwia na wysokim obcasie; zadbać o ergonomię pracy; pomyśleć o średnio twardym materacu do spania; starać się zredukować stres.
Czasem jednak, mimo wszelkich zalet fizjoterapii, terapia ruchowa nie jest dostępna dla wszystkich, ze względu na bardzo silne bóle uniemożliwiające ćwiczenia, ze względu na rozległe urazy, niedowłady i porażenia, zaawansowany wiek pacjentów czy sporą nadwagę. Wówczas można zaordynować terapię wibroakustyczną – inaczej mikrowibracji dźwiękowych. Pomaga ona odrobić skutki niedoboru energii biologicznej mikrowibracji i w jakimś stopniu stopniu zastąpić ćwiczenia ruchowe.
Dobry Fizjoterapeuta Rzeszów